klape

NAZIV KLAPA

Reč "klapa" došla je iz tršćanskog govora... U tom govoru "clapa" označuje grupu, hrpu, skupinu ljudi povezanu nekim zajedničkim odnosima, najprije prijateljskim. U dalmatinskim govorima, reč klapa se pojavila u prošlom veku, kada je bila razvijena trgovina između Trsta i Jadranske obale. Danas tu reč osećamo kao svoju i ona je sinonim za determinisanu vokalno-muzicko folklornu pojavu određenoga geografskoga područja (urbanih i ruralno-urbanih sredina obalnog dela Dalmacije i njenih ostrva). Klapa se kao folklorna pojava javlja u 2. i 3. četvrtini 19. veka, a pod njom se podrazumijeva određeni broj pjevača koji pevaju homofone napeve, u pravilu s jednim prvim tenorom.

Naziv (dalmatinska) klapska pesma novijeg je datuma. Učestalije se upotrebljava u muzicko-folklornoj terminologiji od 1967. godine kada je u Omišu otemeljen Festival dalmatinskih klapa. Termin klapske pesme dolazi od toga što te pesme izvode grupe pevača, tzv. klape. Klapske pjesme su u prvom redu homofoni napjevi i prepoznatljive su po svojoj unutrašnjoj muzickoj strukturi, kretanju kako melodijske linije vodećeg glasa tako i ostalih glasova, harmonijskoj konstrukciji i sadržaju tekstova napjeva (to su uglavnom ljubavne pesme od naglašena poetskog preko vedra, optimističkog pomalo šaljiva tona do preterana, neiskrena i neprirodna sentimentalizma). Najčešća je forma višeglasja klapskih pesama troglasje i četveroglasje, spevane su u duru, a jedna od najprepoznatljivijih vlastitosti klapskih pesama jest ta što se izvode a cappella. Međutim, ta bitna karakterna osobina ovih napjeva u naše vreme kao da pomalo ustupa pred doduše diskretnim šarmom gitare, ređe upotrebom mandoline, ali i bezočnim korištenjem harmonike – u pratnji klapskih pesama.

KO PEVA U KLAPI?

U klapi pevaju muškarci, obdareni izvesnom muzikalnošću, i smislom za pretočenje duhovnog raspoloženja u homofoni spontani izraz. Čak se osnivaju i ženske klape. Broj pevača u klapi nije ograničen posebnim pravilom, no praksa je pokazala da ih je najčešće od 5 do 10.

KAKO PEVAJU KLAPE?

One uvek pevaju spontano podležući duhovnom raspoloženju u kojem se odvija sam čin izvedbe. Glavni je cilj većine pevača postignuti što bolju fuziju akorda što je od odsudne važnosti za prestiž klape u međusobnim prijateljskim takmicenjima i za pridobijanje naklonosti slušalaca. Važna je odlika pravih narodnih klapskih pevača kako je ponekad nužno da samo vodeći glas (I. tenor) zna melodiju i tekst napjeva, pa da klapa zapjeva; drugi glas (II. tenor) odmah prihvati tercu naniže ("šekundira"), bariton popunjava kvintakord ("daje ulja pismi"), a bas se, označujući harmonijske funkcije tonike, dominante i subdominante, dokazuje u "profondo" pevanju, tako da se napev odvija u skladnom akordskom zvučanju kao da svi pevači dobro znaju melodiju i tekst pevane pesme.

Izvor: Festival dalmatinskih klapa Omiš